CÁC BỆNH LÝ VỀ VÕNG MẠC VÀ SỰ QUAN TRỌNG CỦA TẦM SOÁT VÕNG MẠC
Võng mạc là lớp trong cùng của nhãn cầu. Khi nhận được ánh sáng, võng mạc sẽ truyền tín hiệu đến não thông qua hệ thống thần kinh thị giác, từ đó não bộ sẽ cho chúng ta ý thức về vật chúng ta đang nhìn thấy. Do vậy võng mạc được coi là một trong những bộ phận quan trọng nhất của mắt. Chính vì mức độ quan trọng như vậy nên một tổn thương rất nhỏ nơi võng mạc cũng có thể gây nên những ảnh hưởng đáng kể đến thị lực, bệnh nhân có thể mất một phần hoặc mất hoàn toàn thị lực nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh võng mạc. Bệnh lý về võng mạc thường được chia ra làm 2 loại: bệnh lý võng mạc cấp tính và bệnh lý võng mạc diễn ra từ từ.
1. Bệnh lý võng mạc cấp tính
Bệnh lý võng mạc cấp tính là các bệnh lý có thể lập tức gây ra những tổn tại về mặt thị lực với dấu hiệu rõ ràng mà bệnh nhân có thể nhận biết được ngay. Một số bệnh lý võng mạc cấp tính thường gặp:
- Bong võng mạc
Mô phỏng bệnh bong võng mạc
Bong võng mạc là tình trạng võng mạc bị bong ra khỏi lớp mô ở đáy mắt. Triệu chứng thường gặp của bệnh bao gồm: thị lực (thường là ở một bên mắt) suy giảm trầm trọng, có một phần thị trường bị khuyết ngay lập tức kèm theo các hiện tượng như ruồi bay trước mắt hay chớp sáng. Ban đầu nguyên nhân có thể là do võng mạc bị một vết rách nhỏ, khiến cho dịch trong mắt tràn xuống dưới võng mạc, dần dần làm lớp võng mạc bị bong ra. Về lâu dài, nếu không được điều trị kịp thời, toàn bộ võng mạc có thể bị tách rời, dẫn tới mất thị lực và mù.
Những người bị cận thị nặng là nhóm có nguy cơ cao bị bong võng mạc khi ở nhóm bệnh nhân này nhãn cầu lồi ra phía trước kéo căng võng mạc, khiến vùng chu biên võng mạc trở nên mỏng hơn, thoái hóa dần và dẫn tới bong võng mạc. Vậy nên, bệnh nhân có tật cật thị cao cần được tầm soát, soi đáy mắt đặc biệt là vùng võng mạc chu biên ít nhất 1 lần/ 1 năm để theo dõi tình trạng của mắt cũng như có những biện pháp phòng ngừa bong võng mạc kịp thời.
Ngoài ra, dù không mắc các tật khúc xạ, bạn cũng nên chủ động tầm soát đáy mắt ít nhất 1 lần/ 1 năm khi phần lớn thời gian bệnh lý bong võng mạc diễn ra âm thầm và chỉ khi được soi đáy mắt những dấu hiệu nguy cơ gây rách, gây bong võng mạc mới có thể được phát hiện.
- Tắc động mạch/tĩnh mạch võng mạc
Bệnh tắc tĩnh mạch võng mạc (Bệnh về võng mạc) là bệnh khi một trong các tĩnh mạch nhỏ tại võng mạc bị tắc nghẽn bởi huyết khối. Nếu tĩnh mạch bị tắc nghẽn dẫn lưu máu vùng hoàng điểm thì bệnh nhân sẽ bị phù hoàng điểm và gây giảm thị lực. Bệnh tắc tĩnh mạch võng mạc thường xảy ra ở những bệnh nhân có tuổi và thường đi kèm với các bệnh lý toàn thân như rối loạn chuyển hóa mỡ máu, bệnh lý tăng huyết áp, bệnh lý đái tháo đường,... Đối với những nhóm bệnh nhân này, người bệnh cần được khám mắt định kỳ để phát hiện sớm các nguy cơ gây tổn thương võng mạc. Đặc biệt, ngoài việc tầm soát võng mạc định kỳ, nhóm bệnh nhân có bệnh lý toàn thân cần phải đến bệnh viện đa khoa khám tổng thể nhằm phát hiện và điều trị ổn định các bệnh toàn thân để tránh các nguy cơ biến chứng tại mắt.
- Các bệnh lý nhiễm trùng/xuất huyết
Các bệnh lý nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus hay xuất huyết võng mạc cũng là các bệnh lý võng mạc cấp tính có thể dẫn tới suy giảm thị lực trầm trọng và đột ngột. Tuy nhiên đây là các bệnh lý hiếm gặp và ít có các triệu chứng báo trước. Do vậy, khi thấy có dấu hiệu suy giảm thị lực đột ngột, bạn cần tới ngay các cơ sở chuyên khoa mắt để được thăm khám và kiểm tra võng mạc kịp thời.
2. Bệnh lý võng mạc diễn ra từ từ
Khác với các bệnh lý võng mạc cấp tính, bệnh lý võng mạc diễn ra từ từ thường xảy ra âm thầm, bệnh nhân thường không cảm nhận được các dấu hiệu hay triệu chứng của bệnh và sinh ra tâm lý chủ quan. Có nhiều trường hợp chỉ đợi tới khi thị lực suy giảm nghiêm trọng gây ảnh hưởng tới cuộc sống thì mới đi khám mắt, tuy nhiên khi đó việc điều trị các bệnh lý này đã trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Một số bệnh lý võng mạc diễn ra từ từ thường gặp:
- Bệnh võng mạc đái tháo đường
(Nguồn: saoonline)
Hiện nay số lượng bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường đang ngày càng gia tăng. Tuy nhiên không phải ai cũng biết một trong những biến chứng nặng nhất của bệnh đái tháo đường chính là biến chứng trên võng mạc của bệnh nhân. Theo thống kê, bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường trên 5 năm thường có nguy cơ cao gặp các biến chứng tại võng mạc đặc biệt là ở nhóm bệnh không được kiểm soát đường huyết tốt.
Vì vậy, ở nhóm bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường, người bệnh cần được tầm soát bao gồm soi đáy mắt, chụp cắt lớp võng mạc ít nhất 1 lần/ 1 năm để được phân tích các tổn thương có thể xảy ra trên bề mặt võng mạc. Việc kiểm tra mắt định kỳ sẽ giúp bác sĩ đưa ra được các phương án điều trị kịp thời như tiêm nội nhãn, tiêm các chất chống tăng sinh tăng mạch hoặc sử dụng tia laser, giúp giữ lại thị lực kịp thời hay khôi phục thị lực cho bệnh nhân.
- Bệnh võng mạc do tăng huyết áp
Bệnh võng mạc tăng huyết áp xảy ra ở những người có huyết áp cao. Huyết áp cao gây ra những bất thường của hệ mạch máu võng mạc, bao gồm sự dày lên của các tiểu động mạch, sự tắc nghẽn của dòng máu võng mạc và xuất huyết. Huyết áp tăng cao trầm trọng có thể gây phù dây thần kinh thị giác.
Triệu chứng của bệnh thường không được biểu hiện ở giai đoạn sớm, chỉ có thể được phát hiện trong quá trình thăm khám mắt định kỳ. Để phòng ngừa bệnh, bệnh nhân cần kiểm soát tốt huyết áp, điều trị huyết áp ổn định cũng như được kiểm tra đáy mắt ít nhất 1 lần/ 1 năm để phát hiện sớm các dấu hiệu tổn thương, đặc biệt là tổn thương mạch máu ở võng mạc.
- Thoái hóa võng mạc ngoại biên
Thoái hóa võng mạc ngoại biên dẫn tới rách võng mạc là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây ra bong võng mạc. Đối với các bệnh nhân có tật cận thị nặng hay các bệnh nhân có triệu chứng như hiện tượng ruồi bay và chớp sáng xảy ra nhiều, việc tầm soát đáy mắt là vô cùng quan trọng. Nếu bệnh nhân được tầm soát võng mạc bằng phương pháp như soi võng mạc chu biên, bác sĩ hoàn toàn có thể phát hiện sớm các nguy cơ rách võng mạc, thậm chí nếu võng mạc đã có vết rách nhưng chưa xảy ra bong võng mạc thì bong võng mạc vẫn có thể được ngăn chặn. Khi bệnh nhân được phát hiện ra các tổn thương này, bác sĩ có thể tiến hành thủ thuật laser quang đông võng mạc để bao vây các ổ tổn thương, bao vây các vết rách võng mạc nhờ đó võng mạc của bệnh nhân không phát triển thành bong võng mạc.
- Thoái hóa hoàng điểm tuổi già
Thoái hóa hoàng điểm tuổi già là một trong những nguyên nhân chính gây ra mù lòa tại các nước phát triển. Ở Việt Nam, thoái hóa hoàng điểm tuổi già cũng đang có dấu hiệu gia tăng đặc biệt là ở nhóm bệnh nhân trên 50 tuổi. Đặc điểm của bệnh thoái hóa hoàng điểm là sự tổn thương các tế bào trong đó có các tế bào cảm thụ ánh sáng tại vùng võng mạc trung tâm hay còn gọi là hoàng điểm. Khi vùng võng mạc này bị tổn thương, sẽ gây ra suy giảm thị lực ở người bệnh. Ở giai đoạn muộn, thị lực của người bệnh sẽ gặp những triệu chứng như suy giảm trầm trọng, rối loạn màu sắc, rối loạn cảm thụ ánh sáng, rối loạn hình ảnh, có ám điểm trong trường nhìn của bệnh nhân,...Hiện nay với sự phát triển của y học hiện đại, thoái hóa hoàng điểm tuổi già đã có thể được chữa trị một cách hiệu quả đặc biệt là đối với các bệnh nhân mắc thoái hóa hoàng điểm tuổi già ở giai đoạn đầu.
Vậy nên, điều quan trọng là bệnh nhân cần được tầm soát và phát hiện bệnh kịp thời. Người bệnh cần đến các cơ sở chuyên khoa mắt để được khám và chụp chiếu bởi các loại thiết bị chẩn đoán hình ảnh nhãn khoa như chụp OCT và chụp mạch ICG. Đây là là những phương pháp chẩn đoán quang học tiên tiến đang được sử dụng phổ biến trên thế giới.
Bệnh lý về võng mạc nếu như được phát hiện và điều trị sớm thì khả năng bảo toàn thị lực cho người bệnh khá cao. Việc chủ động thăm khám và tầm soát võng mạc là vô cùng quan trọng đặc biệt là các bệnh nhân trong nhóm nguy cơ cao như bệnh nhân mắc tật cận thị, bệnh nhân có các bệnh lý toàn thân như đái tháo đường hay tăng huyết áp. Tại Bệnh viện mắt quốc tế Nhật Bản, chúng tôi mang tới gói “Tầm soát thoái hóa võng mạc” với các bước kiểm tra chuyên sâu với Bác sĩ nhãn khoa có kinh nghiệm và đầy đủ máy móc hiện đại hỗ trợ.
